فشردن و ساییدن مداوم دندان ها به هم، دندان قروچه1 نامیده می شود. این عادت که در حدود چهارده درصد از کودکان و نوجوانان سه تا هفده ساله دیده می شود، بالاتر از یک عادت آزاردهنده است؛ زیرا به طور جدی بر دندان ها و فکها تأثیر می گذارد و باعث درد صورت و سر می شود. همچنین می تواند در مفصل هایی که فک تحتانی را به جمجمه متصل می کند، اختلال هایی ایجاد کند. این مسئله سبب شده، به طور تقریبی ده میلیون آمریکایی از گوش درد، گرفتگی عضلات و دردهای غیرقابل تحمل سر و گردن رنج ببرند.
 
اگر کودکان‌تان عادت به دندان قروچه دارند، نباید منتظر باشید که آنان این عادت را خود به خود پشت سر بگذارند، زیرا این کار را نخواهند کرد. توجه به عوارض این عادت، یعنی بد شکل شدن صورت و دندان ها و همچنین مشکلات بهداشتی دراز مدت، باعث می‌شود که هرچه زودتر برای درمان آن اقدام کنیم.
 
نظریه های زیادی درباره علت های دندان قروچه وجود داشته که دیگر مورد حمایت جامعه پزشکی نیست. متأسفانه این باورها هنوز ادامه دارد و موجب نگرانی بی مورد تعداد زیادی از والدین شده است. سایر متخصصان اطمینان داده اند که دندان قروچه نشانه بیماری عاطفی یا بیانگر عصبانیت، اضطراب، تنفر یا پرخاشگری نیست. همچنین نشانه اختلال عصبی که الزامأ به بیماری صرع، فلج مغزی یا سندرم داون منجر می شود نیز نیست. اخیرا مشخص شده است که ناراحتیهای دندانی، نظیر جویدن نادرست و ناصافی لبه های دندانها علت پدید آمدن دندان قروچه نیست. جان دادز2، عضو شورای ملی مبارزه با تقلب های بهداشتی3 به ما هشدار میدهد که از مراجعه به دندان پزشکانی که دندان قروچه را به وسیله تغییر شکل دندان معالجه می کنند، پرهیز کنیم. او می گوید این روش، دندان قروچه را متوقف نخواهد کرد.
 
جامعه دندان پزشکی دقیقا مطمئن نیست که چه چیزی باعث میشود کودکان دندان های شان را به هم بفشارند و بسایند. رایج ترین باور بر این است که دندان قروچه، زمینه وراثتی دارد و با فشارهای عصبی، تشدید می شود. فشار عصبی، باعث کشیده شدن ماهیچه های صورت و سفت شدن فکها میشود. فشار عصبی ممکن است سبب ایجاد دندان قروچه شود و مانند یک عادت، حتی بعد از حذف تنش ادامه یابد. دندان قروچه بیشتر در خواب انجام می گیرد. این به هم فشردگی شبانه دندانها احتمالا باعث فشردن دندانها در طی روز نیز می شود.
 

پیشگیری عادت

بسیاری از اطفال دندان های تازه در آمده شان را به هم می سایند. این کار به صاف کردن نقاط تیز دندان کمک می کند و چنین می نماید که ناراحتیهای حاصل از درآمدن دندان را تسکین می دهد. این نوع ساییدن نشانه اولیه دندان قروچه در نظر گرفته نمی شود. اگر با چنین مسئله ای مواجه شدید، می توانید کودکتان را تشویق کنید که راههای دیگری برای تسکین ناراحتی دندان در آوردن پیدا کند. مثلا حلقه های پلاستیکی و خوراکی هایی نظیر یک تکه نان یا یک برش سیب یا قطعات کوچک پنیرهای سفت را به کودکتان بدهید. اگر این عمل بعد از دوره دندان درآوردن ادامه یافت، می توانید احتمال دندان قروچه را در یک کودک نوپا به واسطه تمرین روش های ترک عادت، از طریق بیدار کردن و تغییر حالت خوابیدن او کاهش دهید. کودکانی که بیش از سه سال دارند، قادر به درک خطرات ناشی از این عادت برای دندانها، لثه ها، ماهیچه های دهان و فک هایشان هستند و می توانند در روش های ترک عادت زیر همکاری کنند.
 

شناسایی محرک

آنی ده ساله، عادت داشت دندان هایش را در خواب به هم بساید. این عادت، مشکلی برای آنی به وجود نمی آورد و خواب او را آشفته نمی کرد و به نظر می رسید که او از این مشکل آگاهی ندارد. به هرحال والدین او نتوانستند بیش از این در برابر صدای دندان قروچه ای که سالها آنان را بیدار نگاه میداشت، مقاومت کنند و از طرفی نگران بودند که مبادا این عادت به دندان های آنی صدمه بزند.
 
به نظر می رسید خوابیدن، محرکی است که سایش دندان های آنی را فعال می کند. با این وجود من از والدین آنی - جویس و ناتان۔ خواستم برای دو هفته، به دقت بر عادت شبانه آنی نظارت کنند. به آنها یاد دادم که تاریخ و زمان دقیق سایش را یادداشت کنند و از نمودار نظارت بر عادت استفاده کنند. همچنین از آنان خواستم زمان وقوع به هم فشردن دندانها یا فکها را یادداشت کنند. بعد از دو هفته جویس و ناتان زمانی که دریافتند چه الگوی قطعی ای برای سایش دندان های آنی وجود دارد، تعجب کردند.
 
آنی هر شب دندان قروچه نمی کرد. یادداشتها، نشان داد که ارتباطی بین زمان دندان قروچه شبانه و فشردن دندانها در روز وجود دارد. برای مثال در دومین شب نظارت، دندان قروچه آنی پدر و مادرش را از خواب بیدار کرد. نمودار نظارت بر عادت روزانه او نشان میداد که طی روز قبل که آنی مشغول تعمیر یک اسباب بازی شکسته یا انجام تکالیف سخت مدرسه بوده و یا زمانی که پدرش او را به خاطر رها کردن دوچرخه اش در خیابان سرزنش کرده، دندان هایش را به هم فشرده کرده است.
 
الگوی به هم فشردن دندان طی روز و دندان قروچه شبانه، هشت بار در این دو هفته تکرار شد. والدین آنی حالا می توانستند به آسانی ببینند که محرک واقعی، خواب نبوده، بلکه تنشهای روزانه بوده است.
 
اگر کودکان‌تان در شب دندان‌های‌شان را می‌سایند، مواظب تنش‌های روزانه آنان باشید و حتما آنها را یادداشت کنید تا چیزی فراموش نشود. اگر بین انجام این عادت و تنش‌های روزانه الگوی ارتباطی نیافتید، علت را در جای دیگر جستجو کنید؛ زیرا هنوز دلایل کشف نشده ای برای عادت کودکتان وجود دارد. گاهی ممکن است رفتار ساییدن، آن چنان عمیق شده باشد که حتی بدون محرک اصلی هم بروز کند.

پی‌نوشت‌ها:
1.Bruxism
2. John Dodes
3. The National Council Againtst Health Fraud
 
 
منبع: بچه‌های خوب، عادت‌های بد، دکتر چارلز شافر، ترزافوی دیگرونیمو، مترجم: میر محی‌الدین گلبار، صص 84-81، انتشارات همشهری، چاپ چهارم، 1391.